حمایت از محیط زیست در اسلام
اسلام
نشاندهنده طریقتی برای زندگی است که دیدگاه جامعی نسبت به هستی ، حیات
انسان و روابط بین آنها دارد و تلفیقی بین ایمان ، عقیده قانونگذاری و
اجرای قوانین ایجاد می کند . انسان به منزله جزئی از هستی است که هر یک از
عناصرش مکمل سایر اجزاء مجموعه هستی است . اما انسان ارتباط ویژه ای با
سایر عناصر طبیعت دارد.ارتباطی از نظر بهره برداری و توسعه .
حکمت
الهی مقدر کرد که انسان وارث زمین می شود ، بنابراین انسان علاوه بر اینکه
جزئی ازجهان هستی است ، مجری دستور الهی نیز هست . بنابراین او صرفا بر
روی زمین کار می کند بدون اینکه مالک باشد . انسان آمر و ناهی نیست بلکه
یک ذینفع است .
اسلام
در کلیه شئون و روابط انسانی دخالت کرده و برای همه آنها مقرراتی وضع
نموده است . لیکن این بدان معنی نیست که برای هر موضوع با عنوان ویژه و
متداول امروزی آن حکم خاصی مقرر داشته باشد . مسئله محیط زیست نیز از همین
قبیل است . به یقین در هیچیک از منابع اسلامی به عنوان محیط زیست حکمی
مطرح نشده است ولی بدون تردید در باره آب ، زمین ، پاکی و ناپاکی ، آتش
سوزی و مسائلی از این قبیل در این آیات و احادیث و سایر منابع احکام زیادی
وجود دارد که به کمک آنها می توان مقررات دقیقی برای مسائل محیط زیست بدست
آورد . متاسفانه به علت قصورو یا شایدبه جهت اینکه محققان اسلامی از آغاز
طرح این عنوان تا اواخر خود را نیازمند تحقیق در این مسائل نمی دیدند . تا
کنون در این مورد از نظر اسلامی تحقیق و پژوهشی انجام نگرفته است .
از
نظر اسلام چنانچه فرد یا جامعه ای از عمل شخصی متضرر شوند نمی توانند از
راههای مشروع ضرر و زیان خود را از او دریافت دارند . همینطور در صورتیکه
کسی یا کسانی اقدام به آلودن محیط می کنند ، کسانی که پیرامون محیطشان
آلوده شده است می توانند آلوده کننده را برای کیفر تعقیب کنند . چرا که
ستم و آزار دیگران به موجب ادله اربعه قبیح و حرام است .
از پیامبر اکرم روایت شده است که حضرت فرمود: (( تحفظو من الارض فانها امکم ))
یعنی از زمین حفاظت کنند به درستیکه آن مادر شماست . اسلام برای نظافت و
بهداشت اهمیت فوق العاده ای قائل است و آنرا از نشانه های ایمان می داند .
خداوند متعال در سوره قمر آیه 49 می فرماید : (( انا کل شی ء خلقناه بقدر )) یعنی ما هر چیز را به اندازه خلق کردیم . پس هر چیز مقدار و حدودی دارد و
بایستی بطور صحیح و درست بهره برداری شود تا نابود و منهدم نگردد . چرا که
این ثروتهای طبیعی فقط به یان نسل تعلق ندارد . بلکه این اندوخته ها به
نسلهای بعد از ما نیز تعلق دارند .
اسلام نظر به زنده کردن زمینهای موات و آباد کردن زمین دارد . در آیه 61 سوره هود امده است ))هو انشاکم من الارض و استعمرکم فیها )) یعنی خداوند شما را در زمین خلق کرد و شما را به عمارت و آباد کردن زمین گماشت . در این رابطه پیامبر اکرم می فرماید : (( ان قامت علی احدکم القیامه و فی یده فسیله فلیغرسها )) یعنی اگر قیامت برپا شود ودر دست نهالی باشد باید آن را بکارد .
آب
نیز به عنوان یکی از مظاهر طبیعت که باید از آلودگی مصون بماند مورد توجه
اسلام می باشد . آیات ذیل از قرآن کریم اشاره به اهمیت و نقش آب در زندگی
بشر دارد.
آیه 30 سوره انبیاء : از آب همه چیز را زنده کردیم . پس گیاه و حیوان و انسان زندگیشان به آب بستگی دارد .
آیه 164 سوره بقره : خداوند آب را نازل کرد و زمین مرده را به وسیله آب زنده کرد .